Kleszcze to jedne z najbardziej niebezpiecznych pasożytów, które z każdym rokiem stanowią coraz większe zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Wraz z nadejściem cieplejszych miesięcy ich aktywność znacząco wzrasta, a kontakt z nimi może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), babeszjoza czy anaplazmoza.
Badania wskazują, że niektóre olejki eteryczne mogą skutecznie odstraszać kleszcze, stanowiąc naturalną alternatywę dla chemicznych repelentów zawierających DEET lub ikarydynę. Naturalne substancje roślinne, takie jak geraniol, cytronelol, eugenol czy karwakrol, wykazują silne właściwości odstraszające, zaburzając orientację kleszczy i ograniczając ich zdolność do żerowania.
Warto pamiętać, że ochrona przed kleszczami powinna być wielowarstwowa i obejmować zarówno stosowanie repelentów, jak i unikanie wysokiej trawy, noszenie odpowiedniej odzieży oraz regularne sprawdzanie skóry po powrocie z terenów zielonych. Jeśli szukasz naturalnych sposobów ochrony, olejki eteryczne mogą być doskonałym wsparciem w walce z kleszczami – bez narażania organizmu na syntetyczne chemikalia.
W tym artykule poznasz 6 olejków eterycznych, które według badań wykazują największą skuteczność w odstraszaniu kleszczy, a także dowiesz się, jak je stosować, aby zmaksymalizować ochronę przed tymi niebezpiecznymi pajęczakami.
Jak można stosować olejki na kleszcze ?
Olejki eteryczne można stosować na kleszcze na kilka skutecznych sposobów. Jednym z najprostszych jest naturalny spray, który można przygotować, mieszając wodę destylowaną, alkohol oraz olejki odstraszające kleszcze, takie jak geranium, eukaliptus cytrynowy czy lawenda, a następnie aplikować go na odzież, obuwie i odkryte części ciała. Wygodnym rozwiązaniem jest również roll-on, który łączy olejki z olejem bazowym i pozwala na aplikację na skórę, zwłaszcza wokół nadgarstków, za uszami czy na kostkach. W miejscach takich jak tarasy, balkony czy pomieszczenia zamknięte warto stosować dyfuzor ultradźwiękowy, który rozpylając olejki eteryczne (np. paczulę, goździk czy eukaliptus), tworzy barierę ochronną przed kleszczami i innymi owadami. Kolejną metodą jest bezpośrednie skrapianie odzieży i butów, gdzie wystarczy nanieść kilka kropli olejków na mankiety spodni, skarpetki czy plecak, aby zwiększyć ochronę podczas pobytu na świeżym powietrzu. Jeśli nie chcesz samodzielnie przygotowywać mieszanki, możesz skorzystać z gotowych rozwiązań, takich jak Spray Wycieczkowy do stosowania na ubranie oraz Mieszanka Wycieczkowa, którą można używać w roll-onie, dyfuzorze lub bezpośrednio na odzież. Regularne stosowanie tych metod w naturalny sposób zmniejsza ryzyko ukąszeń przez kleszcze i stanowi skuteczną alternatywę dla chemicznych repelentów.
A zatem co odstrasza kleszcze ?
Badania naukowe wskazują, że niektóre olejki eteryczne mają silne właściwości odstraszające kleszcze, często porównywalne lub nawet bardziej skuteczne niż syntetyczne środki, takie jak DEET. Składniki aktywne zawarte w olejkach, takie jak eugenol, geraniol, PMD (para-mentano-3,8-diol) czy cytronellal, zakłócają zdolność kleszczy do wykrywania żywicieli, co zmniejsza ryzyko ukąszenia. Poniżej przedstawiamy najskuteczniejsze naturalne olejki eteryczne, które według badań naukowych mogą pomóc w ochronie przed kleszczami.
1. Goździk – Syzygium aromaticum, olejek goździkowy wykazuje silne właściwości odstraszające kleszcze. Jedno badań porównujące różne olejki eteryczne potwierdziło jego wysoką skuteczność. Rozcieńczony w olejku bazowym olejek w proporcjach od 1 do 3% wykazał skuteczność powyżej 80%. Badanie Owolabi et al. (2025) wykazało, że olejek goździkowy skutecznie odstrasza kleszcze oraz działa insektobójczo na komary Anopheles.
2. Tymianek – Thymus vulgaris, olejek tymiankowy (chemotp tymol) okazał się skuteczny w odstraszaniu kleszczy podczas stosowania na skórze (oczywiście rozcieńczony olejem nośnikowym) lub odzieży. Giglioti et al. (2025) wykazali, że tymol i jego pochodne mogą być skutecznym składnikiem środków odstraszających kleszcze. Tymianek to bardzo silnie skoncentrowany, intensywny olejek, który jest naturalnym środkiem antyseptycznym. Pamiętaj aby nigdy nie używać go bez rozcieńczenia ani nie stosować na domowych zwierzętach. Aby przygotować mieszankę odstraszającą, dodaj 3 do 5 kropli olejku z tymianku do 10 ml olejku nośnikowego, takiego jak golden jojoba i nałóż na odsłoniętą skórę.
3. Eukaliptus cytrynowy – Eucalyptus citriodora pochodzi z rośliny eukaliptusa o zapachu cytryny. Zawiera on naturalnie występujący związek o nazwie PMD (para-mentano-3,8-diol), który okazał się skuteczny w odstraszaniu kleszczy oraz innych owadów. PMD działa poprzez maskowanie ludzkiego zapachu i odstraszanie kleszczy, utrudniając im zlokalizowanie żywiciela. Drugi składnik tego olejku to Cytronellal, który wspiera działanie PMD, zwiększając ogólną skuteczność olejku. W badaniach laboratoryjnych oraz polowych przeprowadzonych na ludziach i zwierzętach wykazano, że PMD skutecznie odstrasza różne gatunki kleszczy. W jednym z badań opublikowanych w „Journal of Medical Entomology” stwierdzono, że PMD ma porównywalną skuteczność do DEET, jednego z najczęściej stosowanych syntetycznych repelentów.
4. Geranium – Pelargonium asperum (pelargonia pachnąca) to roślina z rodziny bodziszkowatych, której olejek eteryczny wykazuje silne właściwości odstraszające kleszcze dzięki wysokiej zawartości geraniolu i cytronelolu. Badania potwierdzają, że działa on jako skuteczny naturalny repelent, porównywalny do syntetycznych środków, takich jak DEET, dezorientując kleszcze i utrudniając im przyczepianie się do skóry. Ponadto, wykazuje działanie neurotoksyczne na układ nerwowy kleszczy, co prowadzi do ich unieszkodliwienia. Badania opublikowane w Experimental Parasitology (Giglioti et al., 2025) oraz Frontiers in Veterinary Science (Abdel-Hakeem et al., 2025) potwierdziły jego skuteczność przeciwko Rhipicephalus microplus, a amerykańska EPA uznała geraniol za efektywny naturalny środek odstraszający owady. Kleszcze wykorzystują zmysł węchu, aby określić, kiedy skoczyć na żywiciela, jednak nie lubią zapachu geranium, który maskuje zapach wydzielanego przez nas CO2, co jest dużą wskazówką dla kleszczy przy wyborze odpowiedniego żywiciela. Niektóre gatunki pelargonii mają bardziej kwiatowy, różany zapach, jednak każdy z nich jest skutecznie odpychający dla tych pajęczaków. Badanie przeprowadzone przez Journal of Agriculture and Food Chemistry z 2013 r., odkryło, że olejek Geranium – Pelagorium gravelons z Egiptu był tak samo lub bardziej skuteczny jak chemiczny środek DEET w oparciu o jeden konkretny skład chemiczny rośliny – 10-epi-y-eudesmal .
5. Cytronella – Cymbopogon winterianus jest najbardziej znana ze swojego silnego zapachu, który pomaga pozbyć się komarów podczas gorących letnich nocy na tarasie czy w pomieszczeniu. Są jedanak potwierdzone badania, że ten olejek eteryczny może również pomóc w odstraszaniu kleszczy, z uwagi na zawartość cytronellalu, cytronellolu i geraniolu. Według badania z 2017 roku, mieszanka 1,5% każdego z cytronelli i tymianku wykazała wyższą repelencję wobec kleszczy dermacentor reticulatus niż pojedyncze olejki eteryczne w stężeniu 3%. Olejek z cytronelli można również znaleźć w wielu komercyjnych sprayach na kleszcze i produktach odstraszających owady.
6. Trawa cytrynowa – Cymbopogon flexuosus – (palczatka cytrynowa, znana także jako trawa cytrynowa wschodnioindyjska) to roślina z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), której olejek eteryczny jest bogaty w cytral – substancję o silnym działaniu repelentnym przeciwko kleszczom i innym owadom. Badania wykazały, że olejek z Cymbopogon flexuosus skutecznie odstrasza i zabija kleszcze, wpływając na ich układ nerwowy i zmniejszając zdolność do przyczepiania się do skóry. EPA (Environmental Protection Agency, USA) uznała cytral jako składnik o potwierdzonej skuteczności w ochronie przed kleszczami. Dzięki swoim właściwościom olejek palczatki cytrynowej jest stosowany w preparatach odstraszających, olejkach ochronnych i środkach do pielęgnacji skóry, stanowiąc naturalną i skuteczną alternatywę dla chemicznych repelentów.
Poznajcie przepisy jak można stosować olejki eteryczne na kleszcze
Spray na kleszcze
Przygotuj 100 ml buteleczkę ze sprayem, dodaj do niej 20 kropli olejku goździkowego, 10 kropli olejku tymiankowego oraz 20 kropli olejku z drzewa cedrowego oraz 10 kropli olejku geranium. Następnie dodaj 4 łyżki stołowe czystego alkoholu wysokoprocentowego, a całość uzupełnij przegotowaną, zimną lub destylowaną wodą. Alkohol jest potrzebny aby olejki łatwiej mogły zmieszać się z wodą, nie jest on jednak wymagany. Ponieważ olejki bez dodatków nie zmieszają się z wodą, przed każdym zastosowaniem, należy wstrząsnąć buteleczką.
Poręczny roll on na kleszcze
Kolejna metoda to przenośny roll on na bazie dowolnego olejku nośnikowego, który możesz stosować bezpośrednio na skórę, omijając ubranie. Do roll on 10 ml dodaj wybrany olejek nośnikowy, zostawiając trochę miejsca na olejki eteryczne, a następnie dodaj olejki 2 krople olejku goździkowego, 2 krople olejku tymiankowego, 2 krople olejku z drzewa cedrowego oraz 2 krople olejku geranium.
Cytronella + Tymianek to również olejki na kleszcze. Zarówno Cytronella jak i Tymianek są skutecznymi olejkami na kleszcze, jednak ich połączenie w mieszance daje znacznie lepsze efekty. Stwierdzono, że 3% stężenie połączonych olejków z cytronelli – 1,5% oraz tymianku czerwonego – 1,5% daje znacznie większą skuteczność przekraczającą 90% w stosunku do stosowania tych olejków osobno.
Mieszanka Wycieczkowa – pachnie świeżo, cytrusowo – kwiatowym, delikatnie drzewnym aromatem. Jest idealna do stosowania w dyfuzorach do olejków eterycznych. Główne składniki tej mieszanki to olejek cytronella oraz trawa cytrynowa, które mają właściwości, wiecie jakie….. dlatego idealnie sprawdzi się w letnie wieczory na balkonie, tarasie czy wycieczce.
Room Spray Mieszanka Wycieczkowa – to Twój niezbędnik do skutecznego odświeżania i oczyszczania powietrza, niezależnie od miejsca Twego przebywania. Wykorzystując wyjątkową siłę czystych olejków eterycznych AromatherapyOils, stworzyliśmy formułę, która nie tylko zapewnia niepowtarzalną świeżość, ale również harmonizuje przestrzeń wokół Ciebie, tworząc przyjemną atmosferę relaksu i spokoju. Nasz spray, zainspirowany naturą, działa nie tylko kojąco na zmysły, ale i wspomaga utrzymanie czystości powietrza z dala od niepożądanych elementów, zapewniając ochronę i świeżość zarówno w domowym zaciszu, jak i podczas zewnętrznych aktywności na balkonie, w parku czy podczas wakacyjnych podróży.
Środki ostrożności
Warto pamiętać, że wszystkie naturalne olejki eteryczne oraz mieszanki olejków są bardzo mocno skoncentrowane i muszą być stosowany ostrożnie. Należy przechowywać je poza zasięgiem dzieci. Nigdy nie używaj czystych olejków eterycznych oraz mieszanek olejków eterycznych bezpośrednio na skórę. W przypadku stosowania olejków eterycznych do odstraszania kleszczy, zawsze należy pamiętać o odpowiednim rozcieńczaniu olejków w olejach nośnych przed użyciem oraz wykonać test na skórze, aby upewnić się, że nie wystąpią reakcje alergiczne. Ponadto, olejki eteryczne nie są zalecane do stosowania u dzieci poniżej 2 lat, kobiet w ciąży i osób z chorobami skórnymi. Zawsze sprawdzaj czy nie zachodzi reakcja alergiczna na dany olejek lub mieszankę olejków eterycznych. Do rozcieńczania można stosować wybrany olejek nośnikowy. Nigdy nie używaj wewnętrznie, nie spożywaj olejków eterycznych oraz mieszanek olejków eterycznych. Unikaj kontaktu z oczami oraz błonami śluzowymi. Nie stosować w czasie ciąży, przez matki karmiące, małe dzieci oraz osoby uczulone. Powyższe informacje są podane wyłącznie w celach informacyjnych. Olejki eteryczne oraz mieszanki olejków eterycznych nie są lekarstwem. W leczeniu choroby należy skonsultować się z lekarzem.
Ważne jest również, aby regularnie sprawdzać swoje ciało w poszukiwaniu kleszczy po powrocie z terenów leśnych czy łąkowych. W przypadku wystąpienia czerwonego plamki, gorączki, bólu głowy, bólu stawów czy zmian skórnych w miejscu ugryzienia, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ mogą to być objawy chorób przenoszonych przez kleszcze.
Add comment