Olejek lawendowy – jeden produkt, wiele odmian i zastosowań

W skrócie: Olejek lawendowy występuje w kilku głównych odmianach, które mogą różnić się składem chemicznym, intensywnością aromatu oraz profilem bezpieczeństwa. W tym artykule porównujemy 7 popularnych olejków lawendowych, wyjaśniamy ich właściwości, pochodzenie oraz podpowiadamy, dla kogo i do jakich zastosowań każda odmiana będzie najlepszym wyborem.

Lawenda to jeden z najbardziej wszechstronnych i często wybieranych olejków eterycznych w nowoczesnej aromaterapii. Jej aromat może wspierać wyciszenie w okresach stresu, sprzyjać wieczornemu odprężeniu, a w pielęgnacji – być wykorzystywany jako element rutyn kojących i równoważących. Właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne lawendy są szeroko opisywane w literaturze, a olejek w masażu bywa łączony z innymi kompozycjami zapachowymi. Jednak nie każdy olejek lawendowy jest taki sam. Jego skład, intensywność i właściwości zależą od gatunku rośliny, miejsca uprawy, klimatu i momentu zbioru – dlatego wybór odpowiedniej odmiany ma kluczowe znaczenie.

Istnieje wiele gatunków lawendy, z których wytwarzane są olejki eteryczne o różnym składzie chemicznym, właściwościach i zastosowaniach. Jako aromaterapeuci skupimy się w tym artykule na odmianach, które są łatwo dostępne i szeroko stosowane w nowoczesnej aromaterapii.

Poznaj wyjątkowe właściwości 7 olejków lawendowych i sprawdź, czym różnią się w praktyce.

1. Lawenda bułgarska – olejek lawendowy Lavandula angustifolia

Lawenda bułgarska AromatherapyOils – Lavandula angustifolia pochodzi jak sama nazwa wskazuje z Bułgarii. W ten sposób oznaczamy nasze olejki lawendowe, aby łatwiej je identyfikować. To najbardziej znana i często opisywana w badaniach odmiana lawendy. Nasza lawenda pochodzi z organicznej uprawy w Bułgarii i jest bogata w octan linalilu (32,3%) oraz linalol (30,8%). Te dwa naturalnie występujące w niej związki są łączone w literaturze z właściwościami relaksującymi i kojącymi. W badaniach inhalacja lawendy bywa wiązana ze spadkiem subiektywnego napięcia i lepszym komfortem snu, a linalol jest opisywany jako związek o potencjale modulującym reakcje stresowe. Olejek ten może również wspierać rutyny pielęgnacyjne skóry oraz jest stosowany w aromaterapii do tworzenia spokojnej, zbalansowanej atmosfery.
Dzięki świeżemu aromatowi, który podkreśla nuty słodkie, ziołowe i kwiatowe, ten rodzaj lawendy jest również często stosowany w naturalnej perfumerii.

• sprzyja relaksowi i wyciszeniu
• pomaga zrównoważyć emocje
• wspiera wieczorne rytuały i komfort snu
• często wybierana jako delikatna opcja dla rodzin

2. Lawenda francuska – olejek lawendowy Lavandula angustifolia Maillette

Lawenda francuska AromatherapyOils to również klasyczny olejek lawendowy, destylowany z roślin odmiany  Lavandula angustifolia Maillette uprawianych organicznie w słonecznej Francji. Jest to również wyjątkowa lawenda, ponieważ rozmnaża się ją przez sadzonki z tej samej rośliny, co sprzyja większej przewidywalności profilu chemicznego i powtarzalności jej składu. Dzięki słodkiemu, kwiatowemu aromatowi i bogactwu substancji naturalnie występujących w tej lawendzie, olejek ten bywa często wybierany do rytuałów redukcji napięcia i wyciszenia. Nasza lawenda zawiera aż (43,7%) linalolu, to najwyższy poziom wśród wszystkich naszych olejków lawendowych Lavandula angustifolia oraz (35,7%) octanu linalilu.

• wspiera relaks i równowagę emocjonalną
• sprzyja spokojnemu wieczorowi i zasypianiu
• często wybierana jako łagodna propozycja dla rodzin

3. Lawenda grecka – olejek lawendowy Lavandula angustifolia

Lawenda grecka AromatherapyOils to kolejna wersja tej samej odmiany lawendy, co nasza lawenda bułgarska, czyli Lavandula angustifolia, jednak uprawiana w śródziemnomorskiej Grecji na organicznej plantacji. Grecka lawenda była już stosowana w starożytności, między innymi jako składnik perfum oraz dodatek do kąpieli. Nasz olejek ma zrównoważoną zawartość linalolu (30,2%) oraz octanu linalilu (28,9). Aromat jest zbliżony do klasycznej lawendy: słodki, miodowy, ale lekko ziołowy. W aromaterapii bywa wybierana, gdy szukamy „klasycznej” lawendy o przyjemnym, nieprzytłaczającym profilu.

• pomaga w redukcji zmęczenia i napięcia
• wspiera wyciszenie i relaks
• może być elementem pielęgnacji skóry
• często wybierana jako delikatna opcja

4. Lawenda himalajska – olejek lawendowy Lavandula angustifolia

Lawenda himalajska AromatherapyOils to wyjątkowy, niezwykle rzadki olejek z serca indyjskich Himalajów. Jej główne naturalne związki to m.in. octan linalilu który stanowi aż (47,6%), linalol (24,7%), β-caryophyllene (4,26%), α-terpineol (3,08%) oraz lavandulyl acetate (2,87%). Taki profil chemiczny sprawia, że aromat tego olejku jest wyraźnie bardziej odświeżający i świetnie sprawdza się w kompozycjach relaksująco-oczyszczających. Lawenda himalajska wyróżnia się najwyższą zawartością octanu linalilu spośród naszych olejków lawendowych. Ten ester bywa łączony z „miękkim”, kojącym profilem zapachowym, dlatego wiele osób wybiera go do rytuałów wieczornego wyciszenia. Inhalacja może sprzyjać obniżeniu napięcia i wprowadzeniu w stan relaksu.
Olejek lawendy himalajskiej jak wszystkie olejki Lavandula angustifolia, wykazuje również potencjał przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczy opisywany w literaturze. W praktyce może być wartościowym składnikiem formuł pielęgnacyjnych, zwłaszcza w rutynach oczyszczających i kojących.

• uprawiana na wysokości powyżej 1500 m n.p.m.
• sprzyja relaksowi i spokojnemu wieczorowi
• może wspierać rutyny pielęgnacyjne
• często wybierana jako bardziej odświeżająca 

5. Lawenda hiszpańska – olejek lawendowy Lavandula stoechas

Lawenda hiszpańska AromatherapyOils – Lavandula stoechas (uwaga ten olejek bywa również nazywany „lawendą francuską”). Nasz pochodzi z organicznej hiszpańskiej plantacji. Z uwagi na skład chemiczny, zapach tego olejku jest znacznie mniej kwiatowy niż klasycznej lawendy bułgarskiej, a bardziej pobudzający, ziołowo–kamforowy. Głównym składnikiem tego olejku jest fenchon (keton) (38,4%), a także eukaliptol (17,3%) i kamfora (17,0%). W aromaterapii bywa on wybierany do mieszanek odświeżających i oczyszczających przestrzeń. Jej główne składniki wspierają i udrażniają drogi oddechowe oraz wpływają pobudzająco, a nie relaksująco, jak w przypadku klasycznej lawendy. Uwaga: ze względu na profil chemiczny (fenchon, kamfora i 1,8-cyneol), nie jest zalecany dla dzieci.

• odświeża i oczyszcza przestrzeń
• wspiera drogi oddechowe u dorosłych
• pobudza układ nerwowy (koncentracja, jasność umysłu)

6. Lawenda szerokolistna – olejek lawendowy Lavandula latifolia

Lawenda szerokolistna AromatherapyOils – Lavandula latifolia uprawiana jest głównie w Hiszpanii oraz południowej Francji. Różni się wyraźnie od lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia) zarówno pod względem składu chemicznego, jak i charakteru aromatu. Olejek ten zawiera wysoką ilość linalolu (40,3%), przy jednocześnie bardzo niskiej zawartości octanu linalolu (0,1%). Zamiast nut typowo relaksujących, wyróżnia się znaczną obecnością naturalnego eukaliptolu (1,8-cineole – 28,6%) oraz kamfory (11,6%), co nadaje mu wyraźnie świeży, kamforowo-mentolowy aromat z delikatnym, ziołowo-kwiatowym tłem. W aromaterapii lawenda szerokolistna wybierana jest wtedy, gdy zależy nam na intensywnym, odświeżającym i „oddechowym” charakterze zapachu, sprzyjającym uczuciu świeżości i klarowności przestrzeni. Ze względu na wysoką zawartość eukaliptolu i kamfory, olejek nie jest zalecany dla małych dzieci i wymaga ostrożności u osób wrażliwych.

• oczyszcza i odświeża przestrzeń
• sprzyja komfortowi oddychania u dorosłych
• często wybierana do mieszanek o profilu kamforowo-mentolowym i pobudzającym

7. Lawenda – olejek lawendowy Lavandula x hybrida var. Super

Olejek lawendowy AromatherapyOils to organicznie uprawiana odmiana Lavandula x hybrida var. Super, czyli naturalna krzyżówka klasycznej lawendy (Lavandula angustifolia) oraz lawendy szerokolistnej (Lavandula latifolia). Nasza odmiana zawiera zrównoważoną ilość linalolu (36,4%) oraz octanu linalilu (34,2%), dlatego aromat jest zbliżony do słodkiej, kwiatowej lawendy. Ponadto zawiera kilka procent kamfory (4,9%) oraz eukaliptolu (5,3%), co nadaje zapachowi delikatnie ostrzejsze, świeże nuty. Ze względu na zróżnicowany skład, lawenda hybryda bywa wybierana zarówno do kompozycji relaksujących, jak i delikatnie odświeżających. W aromaterapii ten rodzaj olejku lawendowego jest ceniony za to, że potrafi łączyć kwiatową łagodność z oddechową świeżością.

• tworzy uspokajającą atmosferę
• pomaga wyciszyć i zrównoważyć emocje
• dobry wybór do mieszanek relaksująco-odświeżających

Jak wybrać odpowiedni olejek lawendowy?

Porównanie olejków lawendowych – który wybrać i dla kogo?

Powyższe zestawienie ułatwia szybkie porównanie odmian lawendy i wybór olejku dopasowanego do wieku, wrażliwości oraz preferencji zapachowych.

Wybór olejku lawendowego warto dopasować do celu stosowania, wrażliwości organizmu oraz wieku użytkownika. Jeśli zależy Ci na możliwie delikatnym profilu zapachowym i uniwersalnym zastosowaniu, najczęściej wybierane są odmiany Lavandula angustifolia. Jeżeli szukasz aromatu bardziej intensywnie odświeżającego i „oddechowego”, rozważ olejki o wyższej zawartości 1,8-cyneolu i/lub kamfory (np. Lavandula latifolia lub Lavandula stoechas) – pamiętając, że nie są one odpowiednie dla małych dzieci.

Podsumowując – kluczowe składniki olejku lawendowego

Olejek lawendowy ma złożoną strukturę chemiczną i może zawierać od około 50 do nawet 100 naturalnych substancji. Tylko część z nich odpowiada jednak za unikalny aromat oraz właściwości, które są najczęściej opisywane w literaturze. Zazwyczaj stanowią one od kilkunastu do kilkudziesięciu procent olejku.

Poznaj najważniejsze składniki olejku eterycznego lawendowego oraz ich główne właściwości:

Linalol – monoterpen opisywany jako składnik wspierający właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne olejku oraz kojarzony z działaniem relaksującym. Bywa wykorzystywany w rutynach wspierających komfort snu i redukcję napięcia.

Octan linalilu – ester, który nadaje olejkowi lawendowemu słodki, kwiatowy profil. Jest często wiązany z łagodnym, kojącym charakterem aromatu i bywa wybierany w kompozycjach relaksujących.

1,8-cyneol (eukaliptol) – w Lavandula angustifolia występuje zwykle w małych ilościach (około 1%), natomiast w niektórych odmianach (np. Lavandula latifolia) może stanowić istotny udział. Jest opisywany jako składnik wspierający komfort oddychania i odświeżający profil aromatu. Jeżeli szukasz olejku lawendowego o większej zawartości eukaliptolu, wybierz
lawendę szerokolistną – Lavandula latifolia lub
lawendę hiszpańską – Lavandula stoechas.

Kamfora – w niewielkich ilościach wpływa na świeży, lekko „medyczny” charakter zapachu i bywa łączona z profilem odświeżającym. W wyższych stężeniach (np. w latifolii) determinuje ograniczenia bezpieczeństwa stosowania u dzieci.

Fenchon – występuje w lawendzie hiszpańskiej – Lavandula stoechas. Jest kojarzony z intensywnym, ziołowo-kamforowym profilem aromatu.

Terpinen-4-ol – składnik opisywany jako wspierający właściwości przeciwdrobnoustrojowe, często omawiany w kontekście rutyn pielęgnacyjnych.

Mircen – monoterpen, który może współtworzyć profil przeciwzapalny i kojący olejku.

β-Ocymen – monoterpen występujący w mniejszych ilościach, opisywany w literaturze jako składnik o potencjale przeciwdrobnoustrojowym.

Najczęściej zadawane pytania o olejek lawendowy

Czy każdy olejek lawendowy jest bezpieczny dla dzieci?

Nie. Najczęściej jako najłagodniejsze wskazuje się odmiany Lavandula angustifolia. Olejki o wyższej zawartości kamfory i/lub 1,8-cyneolu (np. Lavandula latifolia i Lavandula stoechas) nie są zalecane dla małych dzieci.

Czym różni się Lavandula angustifolia od Lavandula stoechas?

Różnią się składem chemicznym, profilem zapachowym i bezpieczeństwem stosowania. Lavandula angustifolia jest zwykle bardziej kwiatowa i delikatna, natomiast Lavandula stoechas częściej ma profil ziołowo-kamforowy (m.in. przez fenchon, kamforę i eukaliptol) i jest przeznaczona głównie dla dorosłych.

Co wybrać do relaksu i snu: lawendę klasyczną czy lawendę hybrydę?

Do wieczornego wyciszenia wiele osób wybiera Lavandula angustifolia (często najdelikatniejsza). Natomiast lawenda Lavandula x hybrida var. Super może być dobrym kompromisem, jeśli lubisz połączenie kwiatowej lawendy z nutą świeżości.

Środki ostrożności

Czyste olejki eteryczne oraz mieszanki są bardzo mocno skoncentrowane i muszą być stosowane ostrożnie. Przechowywać poza zasięgiem dzieci. Nigdy nie używaj czystych olejków eterycznych oraz mieszanek olejków eterycznych bezpośrednio na skórę. Zawsze sprawdzaj czy nie zachodzi reakcja alergiczna na dany olejek lub mieszankę olejków eterycznych. Do rozcieńczania można stosować wybrany olejek nośnikowy. Nigdy nie używaj wewnętrznie, nie spożywaj olejków eterycznych oraz mieszanek olejków eterycznych. Unikaj kontaktu z oczami oraz błonami śluzowymi. Nie stosować w czasie ciąży, przez matki karmiące, małe dzieci oraz osoby uczulone. Powyższe informacje są podane wyłącznie w celach informacyjnych. Olejki eteryczne oraz mieszanki olejków eterycznych nie są lekarstwem. W przypadku dolegliwości lub chorób należy skonsultować się z lekarzem.

Autor

Piotr Semik
Certyfikowany Kliniczny Aromaterapeuta NAHA (NCCA)