Brak produktów w koszyku.
Wróć do sklepuOlejek manuka – właściwości, skład i zastosowanie w aromaterapii
Olejek manuka – właściwości, skład i zastosowanie w aromaterapii
Pochodzenie i tradycyjne zastosowania Manuki
Olejek manuka pozyskiwany jest z liści Leptospermum scoparium, rosnącego głównie w Nowej Zelandii i Australii. Rośliny te były od
dawna stosowane przez rdzennych Maorysów m.in. do leczenia chorób skóry, gorączki oraz przeziębień (Maddocks-Jennings i in., 2005). Ponadto Maorysi, znając potencjał leczniczy tej rośliny, używali liści manuki do okładania ran, otarć, skaleczeń oraz w różnych problemach skórnych. Dziś, obok znanego miodu manuka, coraz większe zainteresowanie zyskuje właśnie olejek eteryczny, ceniony za silne właściwości biologiczne.
Właściwości olejku manuka według badań
Działanie przeciwbakteryjne
Olejek manuka zawiera leptospermone, flavesone, isoleptospermone, które działają zarówno na bakterie gram-dodatnie (m.in. staphylococcus aureus – w tym szczepy MRSA, propionibacterium acnes odpowiedzialne za trądzik), jak i gram-ujemne (helicobacter pylori, hscherichia coli, porphyromonas gingivalis – bakterie jamy ustnej) (Porter i in., 1999).
Wyższy poziom związków takich jak flavesone i leptospermone zwiększa skuteczność przeciwdrobnoustrojową (Lis-Balchin, 2006).
Właściwości przeciwgrzybicze
Olejek hamuje rozwój: Candida albicans, Tinea capitis oraz Tinea pedis (Price i in., 2020).
Może być przydatny w łagodzeniu łupieżu i innych problemów skórnych (Mathew i in., 2020). Badania in vitro potwierdziły, że olejek manuka znacząco ogranicza rozwój szeregu grzybów i bakterii (Chen i in., 2016).
Działanie przeciwwirusowe
W badaniach in vitro na liniach komórkowych wykazano działanie hamujące wobec wirusów HSV-1 i HSV-2, w tym szczepów opornych na acyklowir (Reichling i in., 2005).
Działanie fotoprotekcyjne (antyfotostarzeniowe)
Inne badania in vitro wskazują, że olejek manuka zmniejsza stres oksydacyjny i może działać ochronnie przed stresem oksydacyjnym wywołanym promieniowaniem UV-B. W modelach zwierzęcych redukował objawy fotostarzenia skóry (Kwon i in., 2013).
Właściwości repelentne
Niektóre źródła wskazują, że olejek manuka może odstraszać owady i być stosowany w mieszankach naturalnych repelentów (Mathew i in., 2020).
Olejek manuka w aromaterapii
Powyższe właściwości oraz unikalny skład chemiczny olejku manuka mogą wskazywać na jego potencjalne zastosowanie w praktykach aromaterapeutycznych. Choć składniki tego olejku wykazują interesujące właściwości biologiczne, konieczne są dalsze badania – szczególnie kliniczne – aby w pełni potwierdzić ich skuteczność i bezpieczeństwo stosowania w konkretnych zastosowaniach terapeutycznych.
Wsparcie układu oddechowego. Olejek manuka na przeziębienie może być stosowany w formie inhalacji lub dyfuzji. Dzięki obecności bioaktywnych związków o działaniu antyseptycznym i przeciwzapalnym, może wspomagać łagodzenie objawów przeziębień, infekcji górnych dróg oddechowych oraz redukcję kaszlu. Niektóre jego składniki wykazują również potencjał w oczyszczaniu powietrza z mikroorganizmów.
W pielęgnacji skóry olejek manuka znajduje zastosowanie dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym. Może wspierać łagodzenie podrażnień, stanów zapalnych, drobnych ran oraz dolegliwości skórnych takich jak trądzik, łupież czy infekcje grzybicze. Zawarte w nim antyoksydacyjne seskwiterpeny mogą dodatkowo wspomagać ochronę skóry przed stresem oksydacyjnym wywołanym promieniowaniem UV-B, choć to zastosowanie wymaga dalszych badań potwierdzających.
Na poziomie emocjonalnym, olejek manuka bywa wykorzystywany w aromaterapii jako element wspierający relaksację i równowagę psychiczną. Zawarty w nim β-caryophyllene działa na receptor CB2 układu endokannabinoidowego, co może przyczyniać się do redukcji lęku, napięcia i stresu – bez efektów psychoaktywnych. α-eudesmol, inny ważny składnik, wykazuje właściwości uspokajające i neuroprotekcyjne, które zostały potwierdzone w badaniach przedklinicznych. Dodatkowo, charakterystyczny, ciepły aromat o nutach ziemistych, drzewnych i miodowych olejku manuka bywa określany jako uziemiający i tonizujący, dlatego często znajduje się w mieszankach wspierających wyciszenie i regenerację psychiczną.
Olejek manuka może być także wykorzystany jako naturalny repelent, zwłaszcza w mieszankach odstraszających komary, kleszcze i inne insekty. Jego działanie w tym zakresie wynika z obecności aromatycznych seskwiterpenów i innych związków lotnych, które wpływają na zmysły owadów, ograniczając ich zainteresowanie skórą.
Olejek Manuka – skład chemiczny
Olejek eteryczny manuka – Leptospermum scoparium zawiera ponad 100 związków, z których 51 zostało zidentyfikowanych, w tym charakterystyczne dla niego triketony – leptospermone, flavesone, grandiflorone, a także seskwiterpeny i monoterpeny (Battaglia, 2020).
Skład chemiczny olejku manuka różni się znacznie w zależności od miejsca pochodzenia, czyli regionu uprawy Leptospermum scoparium. Olejek z Nowej Zelandii (szczególnie region East Cape) ma wysoką zawartości triketonów, a z Australii wschodniej, ma większą zawartość seskwiterpenów. Poniższy profil chemiczny oparty jest na analizie składu naszego olejku manuka z Australii, który odzwierciedla jego naturalne bogactwo biologicznie.
Kluczowymi związkami aktywnymi w olejku manuka są triketony, odpowiedzialne za jego działanie przeciwbakteryjne i potencjalnie przeciwwirusowe:
Leptospermone – 2,62%
Flavesone – 1,33%
Grandiflorone -0,45%
Kolejną istotną grupą są seskwiterpeny, które wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, wspomagające regenerację skóry, a niektóre z nich również relaksujące:
α-selinene – 14,35% i β-selinene – 13,65% – działanie antyoksydacyjne i łagodzące
β-caryophyllene – 6,10% – najbardziej obiecujący składnik o działaniu relaksującym; aktywuje receptor CB2, co może prowadzić do redukcji stresu i napięcia bez efektów psychoaktywnych
β-elemene – 5,25% – to seskwiterpen o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwdrobnoustrojowych i wspierających ochronę komórek, który jest przedmiotem badań pod kątem działania przeciwnowotworowego
Cadina-3,5-diene – 5,24%, cis-calamenene – 9,65%, delta-cadinene – 3,40% – działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze
α-cubebene – 3,75%, α-copaene – 2,09%, aromadendrene – 0,31% – wspierają funkcje przeciwzapalne, są badane pod kątem właściwości przeciwwirusowych
α-eudesmol – 2,75% – ma działanie uspokajające, przeciwzapalne, neuroprotekcyjne i przeciwdrobnoustrojowe.
Podsumowanie
Olejek eteryczny manuka charakteryzuje się szerokim spektrum potencjalnych właściwości biologicznych – od silnie udokumentowanego działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego, przez przeciwzapalne i łagodzące stany skóry, aż po badany potencjał przeciwwirusowy, fotoprotekcyjny i relaksacyjny. Zawiera unikalne połączenie triketonów oraz seskwiterpenów, które wspólnie odpowiadają za jego złożone działanie terapeutyczne.
Choć większość dotychczasowych danych pochodzi z badań in vitro i modeli przedklinicznych, wyniki są obiecujące i wskazują na znaczny potencjał olejku manuka jako składnika wspomagającego skórę, układ oddechowy oraz równowagę emocjonalną.
W aromaterapii może stanowić wartościowe uzupełnienie olejków o podobnym profilu działania, takich jak drzewo herbaciane (Melaleuca alternifolia) czy eukaliptus (Eucalyptus globulus, E. polybractea, E. radiata). Dzięki swojemu unikalnemu składowi chemicznemu – zwłaszcza obecności aktywnych triketonów – może wykazywać skuteczność wobec niektórych drobnoustrojów opornych na inne olejki eteryczne, co czyni go interesującym obiektem dalszych badań i zastosowań.
Poznaj olejek manuka AromatherapyOils
Autorzy:
Barbara Szczypiorska-Semik
Psychoaromatherapist
Piotr Semik
NAHA Certified Clinical Aromatherapist (NCCA)
